CÁI TÔI LÀ GÌ? CÁI TÔI “QUÁ LỚN” CÓ PHẢI LÚC NÀO CŨNG KHÔNG TỐT?
Con người từ khi sinh ra đã mang trong mình một cái tôi riêng, đại diện cho nhân cách, giá trị và đánh giá của bản thân. Cái tôi hình thành và lớn dần theo thời gian, qua biến đổi của môi trường, việc đề cái tôi “quá lớn” có thể dẫn bạn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng. Cùng tìm hiểu chi tiết cái tôi là gì và 5 cách hạ cái tôi trong công việc, cuộc sống.
1. Giải thích các định nghĩa về “cái tôi”
“Cái tôi” là một khái niệm phong phú và đa chiều, xuất hiện trong nhiều lĩnh vực như triết học, tâm lý học, và văn học. Dưới đây là các định nghĩa và cách hiểu về cái tôi là gì từ những quan điểm khác nhau:

1.1. Cái tôi là gì?
- Theo triết học: “Cái tôi” được hiểu là ý thức về bản thân, hay đơn giản là “tôi”. Nó bao gồm những đặc điểm giúp phân biệt bản thân với người khác, tạo nên sự nhận diện cá nhân.
- Theo phân tâm học: “Cái tôi” được xem là phần cốt lõi của tính cách, có mối liên hệ chặt chẽ với thực tại và chịu sự chi phối bởi các yếu tố xã hội. Đây là một miền của tâm thức, được hình thành và phát triển thông qua quá trình tiếp xúc với thế giới bên ngoài.
- Theo Phật giáo: “Cái tôi”, hay “ngã”, được hiểu là một thể tính không trường tồn, không cố định. Nó không thoát khỏi sự tác động của sinh tử hay tụ tán. “Cái tôi” được tạo thành từ hai thành phần chính là thân thể và tâm thức, cả hai đều có khả năng thay đổi theo thời gian.
1.2. Cái tôi cao là gì?

1.3. Hạ cái tôi là gì?
Hạ cái tôi là gì? Đây được hiểu là quá trình giảm bớt sự kiêu ngạo, tự mãn và cảm giác tự tôn quá mức để trở nên khiêm tốn, cởi mở, dễ tiếp thu hơn. Việc hạ cái tôi không đồng nghĩa với việc đánh mất lòng tự trọng, mà là nhận thức được giới hạn của bản thân. Đồng thời, bạn biết tôn trọng ý kiến, cảm xúc và sẵn sàng học hỏi từ những người xung quanh. Đây là một kỹ năng sống quan trọng để xây dựng các mối quan hệ lành mạnh và phát triển trí tuệ cảm xúc (EQ).
2. Quan niệm về cái tôi là gì?

Cái tôi có thể hình thành và lớn dần theo thời gian, tuy nhiên nó phát triển độc lập theo quá trình sống của con người. Một cách dễ hiểu hơn, có thể lấy ví dụ về cái tôi của một đứa trẻ và cái tôi của một người đã trưởng thành.
Khi còn bé, trẻ con thường khá vô tư về các vấn đề xảy ra xung quanh mình. Chúng gần như quên đi mọi thứ và trở lại trạng thái vui vẻ mặc dù trước đó có thể đã bị bố mẹ la mắng.
Tuy nhiên, đối với một người trưởng thành, mọi suy nghĩ, thái độ đều toát lên cái tôi của họ. Khi bị chạm vào cái tôi, chẳng hạn như bị sếp la mắng, người trưởng thành thường có thái độ tự ái hoặc cáu gắt với những lời nói của đối phương và thái độ này không chấm dứt tức thời mà có thể kéo dài về sau (tùy vào mức độ nghiêm trọng của vấn đề).
Trên thực tế, cái tôi có thể được áp dụng theo cả hai khía cạnh tích cực và tiêu cực. Ở góc độ tích cực, cái tôi sẽ giúp cá nhân trở nên tự tin, hãnh diện về giá trị, tài năng và phẩm giá của bản thân. Bạn khao khát được thể hiện bản thân, mong muốn được chinh phục thử thách để khẳng định năng lực của mình. Từ đó dần hình thành động lực để phấn đấu và phát triển hơn trong cuộc sống.
Mặt khác, trên phương diện tiêu cực, những người có cái tôi quá cao thường biến sự tự tin vốn có thành sự tự cao. Họ luôn muốn tự đề cao bản thân trong mọi vấn đề, luôn khẳng định rằng mình luôn đúng và khó chấp nhận mọi ý kiến trái chiều, có thể coi là coi thường người khác. Sự tự tin quá mức đôi khi sẽ dẫn đến nhiều bất lợi kể cả trong công việc cũng như các mối quan hệ của bạn.
3. Cái tôi quá lớn có phải lúc nào cũng xấu?

Từ khái niệm “cái tôi là gì”, có thể thấy rằng cái tôi không hề xấu, tuy nhiên cái tôi quá lớn lại đem đến nhiều bất lợi trong cuộc sống của bạn. Đây là sự tự ái quá mức và những tưởng tượng, suy diễn không phù hợp như:
- Bạn luôn cho chính mình là trung tâm của vũ trụ hoặc mãi bị chìm đắm trong sự mặc cảm, tự ti về bản thân mà không thoát ra được.
- Khi bị cái tôi cản trở, bạn dường như không thể nhận định, phán đoán mọi thứ một cách khách quan được mà luôn bị chèn ép, bóp méo bởi những định kiến cá nhân. Điều này dẫn đến những hành vi ứng xử sai lệch.
- Bạn có thể bảo vệ ý kiến của mình một cách thái quá, gạt bỏ hết những quan điểm của người khác, hậu quả là nhiều xung đột diễn ra hơn và vấn đề cốt lõi thì không được giải quyết. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến bạn dần trở nên ích kỉ, đố kị, tự gò bó bản thân theo khuôn khổ chuẩn mực nào đó.
Để dễ hình dung, bạn có thể áp dụng nó trong một vài tình huống của cuộc sống. Chẳng hạn như trong hôn nhân, khi xảy ra cãi vã giữa bạn và vợ (chồng), thay vì chịu khó hạ thấp cái tôi một chút để lắng nghe cảm nghĩ, ý kiến của đối phương, bạn lại tự khăng khăng cho mình là đúng. Khi xung đột bị đẩy lên cao trào, một trong hai người không ai chịu hạ cái tôi của mình xuống thì khả năng cao sẽ dẫn đến sự tan vỡ.
4. Cái tôi thay đổi như thế nào theo thời gian?

Trong hành trình trưởng thành, mỗi người đều trải qua những va vấp với cái tôi của bản thân. Niềm tin vào khả năng “cân” mọi việc một mình, cùng với quan điểm luôn “đúng” có thể dẫn đến mâu thuẫn trong các mối quan hệ.
Để xây dựng những mối quan hệ hòa hợp và nâng cao trí thông minh cảm xúc (EQ), việc học cách kiềm chế và hạ thấp cái tôi khi cần thiết là vô cùng quan trọng:
- Thay vì cãi vã để chứng minh bản thân, hãy lắng nghe và thấu hiểu quan điểm của người khác: Trong một cuộc tranh luận, hãy bình tĩnh trình bày quan điểm của bạn và tôn trọng ý kiến của đối phương. Việc ghi nhận ý kiến trái chiều giúp bạn tránh những mâu thuẫn không đáng có, tạo cơ hội hợp tác và truyền tải năng lượng tích cực.
- Con người là sinh vật xã hội và sự kết nối đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của mỗi cá nhân: Khi học cách hòa hợp với người khác, bạn không chỉ xây dựng những mối quan hệ bền vững mà còn mở ra cơ hội để phát triển bản thân.
Mọi thứ trên thế giới đều tồn tại trong mối quan hệ tương tác, dù chúng ta có nhận thức được điều đó hay không. Chẳng hạn, khi bạn tạo ra một podcast, có thể có hàng triệu người lắng nghe, dù bạn không nhìn thấy họ. Sự thành công của podcast phụ thuộc phần lớn vào lượng khán giả ấy.
Theo thầy Minh Niệm, mỗi cá nhân là kết quả của sự kết hợp từ nhiều yếu tố khác nhau, và không có yếu tố nào hoàn toàn “thuộc về” riêng họ. Để phát triển tài năng, điều quan trọng là hạ bớt cái tôi, sẵn sàng lắng nghe sự hướng dẫn và hỗ trợ từ những người có chuyên môn. Năng khiếu bẩm sinh chỉ là nền tảng; chính quá trình rèn luyện và bồi đắp mới là yếu tố quyết định giúp bạn đạt được thành công.
Cùng xem chuyên gia chia sẻ cách hữu ích để bạn vừa không “đánh mất” cái tôi của bản thân, vừa duy trì tốt các mối quan hệ hàng ngày:
5. Top 5 phương pháp để hạ cái tôi trong công việc và cuộc sống
Hạ cái tôi trong công việc và cuộc sống giúp chúng ta duy trì mối quan hệ lành mạnh, nâng cao hiệu suất làm việc và đạt được sự cân bằng nội tâm. Dưới đây là top 5 phương pháp hiệu quả để thực hiện điều này:

5.1. Tránh so sánh bản thân với người khác
Mỗi người sinh ra đều có những điểm mạnh và điểm yếu riêng. Thường xuyên so sánh bản thân với người khác không chỉ khiến bạn dễ nảy sinh sự đố kỵ mà còn có xu hướng tự đề cao mình và hạ thấp người khác để gia tăng sự tự tin. Điều này là không nên. Thay vào đó, hãy tập trung vào chính mình: hiểu rõ bản chất của cái tôi là gì, không ngừng trau dồi cả về thể chất lẫn trí tuệ. Khi làm được điều này, bạn sẽ xây dựng được sự tự tin vững vàng từ bên trong.
5.2. Lắng nghe người khác nhiều hơn
Người có kỹ năng lắng nghe là người có khả năng phát triển tốt nhất. Khi nghe những lời khen tốt, sự tự tin của bạn sẽ tăng lên nhanh chóng, bạn thấy tự hào và yêu bản thân hơn, có động lực để tiếp tục cố gắng. Ngược lại, khi nghe những lời phê bình, thay vì tỏ thái độ phản kháng tức thì, bạn nên bình tĩnh phân tích xem những lời phê bình đó là đúng hay sai. Nếu đúng thì cố gắng tiếp thu và rút kinh nghiệm lần sau, nếu sai thì hãy lên tiếng để bảo vệ quan điểm của mình.
5.3. Nhìn đúng về sự thất bại và thành công
5.4. Dũng cảm mở lòng với người khác
Như đã nói trong khái niệm “cái tôi là gì”, người có cái tôi quá lớn thường khó chấp nhận ý kiến của người khác và không sẵn lòng mở lòng hay chia sẻ cảm xúc. Trong tình yêu, thay vì giữ quan điểm “ai xuống nước trước là người thua cuộc“, hãy học cách lắng nghe và thấu hiểu đối phương. Đồng thời, bạn cần dũng cảm mở lòng bằng những lời xin lỗi chân thành để hàn gắn những rạn nứt, giúp mối quan hệ trở nên bền chặt hơn.
5.5. Nhìn nhận xung quanh
6. Tổng kết
Lớp học 03 NGÀY MIỄN PHÍ về BẤT ĐỘNG SẢN – CHỨNG KHOÁN – DOANH NGHIỆP học tại Hà Nội, HCM.
TRÍ TUỆ ĐẦU TƯ 6.0 (Bí quyết Đầu tư với 500 triệu – 500 tỷ)
ĐĂNG KÝ DỄ DÀNG tại: https://nikedu.vn/ttdt (250.000 người đã học NIK từ 2012)